Dok se u jubilarnoj godini o Oktobarskoj revoluciji misli i govori uprkos istorijskom revizionizmu kojim se legitimiše brisanje mogućnosti promene i pobune, koji u narativu „antitotalitarizma“ pokušava da zatre kritiku i smenu kapitalizma, mi biramo mesto neprekinute vatre Oktobarske revolucije: Jugoslaviju oslobođenu od fašizma. 

Dalibor Martinis u okviru ciklusa Data Recovery oporavljao je memoriju u razgovorima sa samim sobom kroz vreme (Dalibor Martinis Talks to Dalibor Martinis), sa zvaničnom istorijom u vremenskoj i medijskoj dislokaciji (TV Dnevnik 04.09. 1974. i Proba TV Dnevnika), i sada rekonstrukcijom materijalnog traga istorije u prostoru i vremenu. Otisak Revolucije, grafit „Živila Oktobarska revolucija“ koji je nastao u oslobođenoj Korčuli, verovatno 1947. godine, ponovo se izvodi u Beogradu, u Centru za kulturnu dekontaminaciju.

Materijalni trag izvodi se u njegovom, isto samo materijalnom, odsustvu: grafit je prekrečen na mestu na kojem je nastao, i sada se izvodi na osnovu dokumentacije i rekonstrukcije pojmova i komponenata. Umetnik ima poziciju arheologa: analizira značenja elemenata događaja bez traga, oživljava ili osmišljava ta značenja u sadašnjosti. U skladu sa metodom svog ciklusa Data Recovery, a koji se oslanja na konfiguraciju naspram konfabulacije, odnosno na savremeno izvođenje oporavljenih podataka, na akciju umesto interpretacije izvornog događaja; likovi partizana, elementi parole, performativnost ovog gesta partizanskog umetnika biće izvedeni, mišljeni i oživljeni radom Dalibora Martinisa u prostoru CZKD. Ovaj radni proces izložen je u svojoj laboratorijskoj realnosti, u naučnom (antropološkom, arheološkom) radu na otkrivanju značenja posle distance nastale velikim naporom da se materijalni tragovi ovog događaja, Revolucije, uklone.

Izvodi se re-legitimisanje nauke, sada kao horizont otpora memorijalizmu, fragmentarnoj i nasumičnoj interpretaciji, konceptu koji je posle kraja istorije, po Budenu, omogućio revizionizam i relativizam, stanje u kojem je prošlost neizvesna, manipulisana. Revolucija koja živi u izvornom uzviku na korčulanskom, pa sada i beogradskom zidu, jeste jedna ista Revolucija, koja se u svom istorijskom procesu ostvaruje i u socijalističkoj revoluciji u Narodno-oslobodilačkoj borbi u Jugoslaviji, a koja je i sama čvorište značenja.[1]

Oporavak ovog podatka zahteva i oporavak horizonta ka kojem se kretala borba čiji je izraz ovaj grafit i partizanska umetnost, obećanje novog sveta i simbolizacija ovog obećanja. Kako je primetio Gal Kirn:

Razumevanje dijalektičkog procesa između vojnog i političkog delovanja i agitacijske i avangardne umetnosti, promišljanje o onome što se događa iz konteksta revolucionarnog pokreta koji je zahvatio mase, kako je pokazao Miklavž Komelj[3], neophodno je da razumemo partizansku kulturu i umetnost kao polje razvoja nove simboličke moći, paradigmatični slučaj politizacije koja nije propisana unapred.

Insitutucionalno sprovođen zaborav ovog procesa, sada prekrečenog, preznačenog, potisnutog, postavićemo kao zid za oporavak elemenata obećanja, istraživanje metoda za epistemološku rekonfiguraciju. Zid je isti i na Korčuli i u Beogradu, ali isto je i obećanje.

[1] „To što se zvalo Narodnooslobodilačka borba bilo je, da upotrijebim Freudov termin, naddeterminirano, dakle čvorište mnogih značenja iz kojeg je nemogući izdvojiti jednu jedinu nit.“ Boris Buden, 11. 05. 2016, REX, Beograd, http://www.rex.b92.net/sr/U_fokusu/

[2] Gal Kirn: „The Yugoslav Partisan Art: Introductory Note“ Slavica Tergestina, Slavic Studies Journal, Vol 17, 2016 „The Yugoslav Partisan Art“, p. 16

[3] Miklavž Komelj: „Partizanska umetnost iskosa“, Proletter, 11.04.2017., http://proletter.me/portfolio/partizanska-umetnost-iskosa/