S obzirom na to da se od nas očekuje – kako stoji u najavi ove tribune - da najviše govorimo o “krajnje desnim političkim organizacijama”, ¹ ja ću vam ukratko predstaviti jednu od njih. Koristim podatke koji se mogu naći na internetu, gde – naravno – organizacija o kojoj je reč ima svoj sajt, a na vrhu naslovne strane grb sa ukrštenim mačevima i slogan “Kosovo je Srbija”, na srpskom i na engleskom – “Kosovo is Serbia”.

Pre neki dan tu je postavljena vest da će ova organizacija svoju slavu – jer ovakve  organizacije imaju sajt, imju slogan, imaju grb, ali imaju i slavu – dakle, da će svoju slavu Svetog Simeona Mirotočivog obeležiti tako što će tog dana  u Ruskom domu u Beogradu prirediti humanitarni koncert za Kosovo i Metohiju, uz učešće nekoiko pevačkih grupa i glumaca koji se obično pojavljuju kao izvođači programa na ovdašnjim patriotsko-muzičkim skupovima. Cilj najavljenog koncerta izložen je pomoću nekoliko standardnih figura srpske nacionalističke retorike. Hoćemo, stoji tu,“da pomognemo opstanak  Nemanjićkog roda na svojim vekovnim ogništima”, da “pružimo najveću mogućnu podršku našem mnogostradalnom narodu u ovim danima novih iskušenja”. Zatim se organizatori koncerta zahvaljuju upravi Ruskog doma, koja im je salu dala besplatno, pa je tako zaslužila pohvalu da su “veće Srbende od svih Srba”.Vest se završava  parolom: “Nema predaje - Kosmet je Srbija”.

Šta mislite, o kojoj organizaciji govorim, čiji je ovo sajt? Delije, kažete? Znao sam da ćete pogoditi. Da, reč je o Delijama, organizaciji navijača Crvene zvezde i o njihovom sajtu www.delije.net,  koji je predstavljen kao njihov “zvaničnom sajt”. Šta bi to moglo da znači, u kom smislu je ovde upotrebljen termin “zvanično”, teško je reći. Sem ovog, nisam na internet našao neki dugi sajt navijača Crvene zvezde, koji bi onda bio nezvaničan, takoreći apokrifan. S druge strane, nije mi poznato koji pravni status imaju navijači koji čine Delije, da li su oni, na primer, upisani u novi Registar udruženja građana, koji od 2009. godine postoji u Srbiji.

Ali, sudeći po onome čime se bave, mislim da se slobodno može reći da su Delije pre svega jedna neformalna politička organizacija. A sudeći po idejama kojima je njihova delatnost nadahnuta, i po načinu na koji se ispoljava, mislim da je reč o ekstremno desničarskoj političkoj organizaciji, sličnoj drugim takvim oganizacijama u Srbiji (“Dveri”, “Obraz”, “Naši”, “Srpski narodni pokret 1389”) i, po svemu sudeći, sa njima povezanom. Ako ne na drugi način, ono preko zajedničkih mentora: političkih partija, crkve i policije.

U radu ove navijačko-političke organizacije – i drugih sličnih asocijacija – sport i navijanje su u drugom planu. U stvari to je  paravan za politički rad, za političku mobilizaciju uglavnom vrlo mladih ljudi, mladih muškaraca. Nije reč o tome da se uz sportsko navijanje, uporedo s njim,  plasiraju političke poruke, nego se sâmo navijanje svodi na spektakulano i provokativno lansiranje takvih poruka, koje se onda predstavlja u javnosti kao grub, politički nekorektan, ali u osnovi autentičan glas naroda. Na primer, na sajtu Delija, kao najvažnija stvar koju su  njihovi navijači uradili na košarkaškoj utakmici Zvezda – Galatasaraj, održanoj 11. januara ove godine u Beogradu, istaknuto je ovo: “U drugom delu meča još jedna parola je podignuta, u dva reda, ispod semafora bliže našoj tribini: Oj Kosovo, dušo srpska, tebe dobro pamti Turska. Pamtiće te i ostali, koji budu na te stali“.  Ova parola je u stvari refren jedne nove patriotske pesme u foklornom stilu, u kojoj se famozna kosovska  bitka iz 1389. – koju inače bije loš glas, to jest da je to bio poraz koji je značio propast  srpskog carstva – slavi kao srpska pobeda i opomena svim sadašnjim i budućim neprijateljima Srba da će se provesti kao Turci na Kosovu. Dobar primer da se politika sećanja može sasvim proizvoljno usmeravati, proizvoljno kad je reč o empiriji, ali ne i kad je reč o ideologiji.

Ali, pazite, nisam ja taj koji u radu ove navijačke orgnizaciji otkriva skrivene političke ambicije. Ne, te ambicije su neskrivene. Sami oni – to jest urednici ovog sajta, pisci priloga koji se tu mogu naći, kao i mnogi  navijači koji učestvuju u debati na Forumu ovog sajta - dakle, svi oni tvrde da su Delije posvećene stvarima mnogo važnijim od sporta i sportskog navijanja. Oni doduše ne kažu da se bave politikom – jer je za njih politika, zajedno sa političkim strankama i ideologijama nešto bedno, sitničavao i rodoljubivog Srbina nedostojno – ali će rado reći da su “Delije oduvek bili snaga koja se doživljavala kao glas naroda”, da su oni privrženi “srpstvu”, da oni vode “dugogodišnju borbu za poštovanje osnovnih vrednosti našeg naroda”. Tako se ovi navijači predstavljaju u delu sajta pod naslovom “Priča”, posvećenom istoriji Delija.

Ove  osnovne nacionalne vrednosti  za njih su važnije od najvažnijih utakmica, i oni su spremi da ih žrtvuju ako to traže viši nacionalni interesi. Na primer, Delije su posebnim saopštenjem pozvale navijače da bojkotuju fudbalski derbi Patizan - Zvezda, koji je igran u subotu 23. aprila 2011. godine, s obrazloženjem da se time vređa dostojanstvo praznika Velike subote. U saopštenju piše i ovo: “Bojkot utakmice na Veliku subotu dolazi od želje da se u Srbiji obnovi poštovanje vrednosti koje su vekovima poštovane… Era komunističkog mraka i zatiranja vere i svega nacionalnog odbacila je sve tradicionalne vrednosti u našoj zemlji, ali mi ne želimo da to večno traje. Zato… jasno dajemo do znanja svima da želimo poštovanje naše vere. U ovoj nameri moramo istrajati jer ako mi uspemo, možda će i celokupno društvo prepoznati potrebu da se vrati vekovnoj tradiciji.”

Da li ova želja da se istaknu, da prednjače u nacionalnom i verskom preporodu Srbije znači da se Delije odriču nasilja, tučnjave, mržnje, psovki, sukoba sa policijom. U stvari ne. Model uzornog navijača koji se ovde, na sajtu  Delija, oblikuje, podrazumeva momka koji je nasilan, “žestok”, ali s razlogom, opravdano. On je nasilan legitimno, motivisan je najvišim patriotskim pobudama, jer on tako navodno brani muževnu čast vere i nacije i zdrav borbeni duh mlade generacije.

O ovoj i srodnim temama rapravlja se na forumu Delija, u okviru teme “Delije i pravoslavlje”. Pokretač ove interesantne teološko-političke rasprave – započete još u aprilu 2007. godine – podseća Delije da je za njih pravoslavlje jedna od najvažnijih stvari, i da bi zato  trebalo da vode računa o spasu svojih duša, to jest, “da nam naši navijački životni putevi što više budu na spasenje, a što manje na pogubljenje duše”. Kako onda to postići a ne odreći se onog bez čega je navijenje nezamislivo -  tučnjave?  To možemo postići – kaže ovaj navijački veroučitelj – ako se ne bismo tukli “podmuklo i jajarski”, i “ako bismo tuče pretvorili u poštene bobe i pošteno odmeravanje snaga”. Tek onda  “na svoje duše ne bismo tovarili grehove kao što danas činimo”, jer “zdrav borbeni duh sigurno nije na štetu duše” (www.delije.net/forum).

Obično se misli da je problem s navijačima u tome što su oni mahom huligani, to jest grupe asocijalnih tipova koji pijani i drogirani nasrću na policiju i međusobno se mlate. A ovde – na sajtu najveće i najpoznatije navijačke organizacije u Srbiji – čitamo vesti, poruke i saopštenja, pratimo debate navijača, i dolazimo do zaključka da ova organizacija pretenduje na važnu ili čak vodeću ulogu u moralnom i nacionalnom preporodu Srbije. Vidimo da se ona trudi da joj se vodeća nacionalna  uloga prizna, koristi svaku priliku da svoje ideje obzani, bučno i preteći, i da ih motkama i pesnicama sprovede u delo.

Pretvaranje sportskog navijanja u instrument političkog delovanja nije promakao pažnji istraživačima savremenog društva. Kad je reč o našoj sredini, odnosno o zemljama nastalim raspadom Jugoslavije, najvažnije uvide u prirodu veze između navijanja i nove ekstremne desnice ponudio je splitski sociolog SrđanVrcan. „Pokazalo se“, piše Vrcan, „da se modeli navijačkog ponašanja najlakše prenose iz društvenog polja nogometa u društveno polje politike onda kada je posrijedi izrazito nacionalistička i populistička politika i njoj svojstveni načini ’pravljenja’ politike te da se načini političkog mišljenja i obrasci političkog djelovanja svojstveni nacionalističkoj politici lako prenose iz društvenog polja politike u društveno polje nogometa i nogometnog navijanja. U oba slučaja daleko lakše i sustavnije od drugih načina ’pravljenja’ politike i drugih političkih orijentacija. To bi sugerisalo da postoje, prema terminologiji Maxa Webera, stanoviti selektivni afiniteti između suvremenog nogometnog navijaštva, kako ga prakticiraju neka navijačka plemena, i suvremenih nacionalističkih i političkih orijentacija i pokreta.“  (Nogomet, politika, nasilje, Jesenski i Turk, Zagreb, 2003, str. 101).

To znači da u ideološkoj podlozi političkog delovanja navijačkih skupina, nema ničeg originalnog. To važi i za politički rad ovde predstavljene skupine navijača Crvene zvezde – uključujući tu takozvani “ručni rad”. Kao što navedeni primeri pokazuju, njihova ideologija je  nacionalizam, jedna etnička verzija  nacionalizma oživljena u Srbiji osamdesetih godina prošlog veka, diskurzivno otelovljena jezikom folklora i crkve, a tematizovana u vezi sa Kosovom.

Zato srpska nacionalna elita i njene glavne političke, kulturene i verske institucije – oni pravi nosioci i korisnici ove ideologije – nemaju nikakvog razloga da se zabrinu zbog ovoga što govore i rade Delije i njoj slične navijačke parapolitičke organizacije. Njima može eventualno da zasmeta što ove organizacije pod firmom navijanja ispovedaju i praktikuju nacionalizam na provokativan, brutalan način – otkriajući tako neraskidivu vezu nacionalizma i nasilja.Oni ne vole da se to zna i da se to vidi. Ali, u stvari naša nacionalna elita svim srcem stoji uz ove navijačko-političke organizacije, kao i uz druge slične parapolitičke grupe i udruženja na ekstremnoj desnici – prihvata ih kao svoju nestašnu decu, uzvraćajući svojom prećutnom ii ovorenom podrškom.

Juče (13. februara 2013) u listu Alo, Nebojša Čović, političar, biznismen i sportski funkcioner izneo je ovo mišljenje o navijačima: „Želim da istaknem da se u javnosti stvara pogrešno mišljenje o vođama navijača. Ne krijem da sam se sretao sa njima i, verujte mi, radi se o normalnim i obrazovanim momcima, sa kojima se može normalno razgovarati. Korist od međusobnog razgovora je obostrana“. Tako je Čović, repezentativni predstavnik ovašnje političke i društvene elite, uzvratio na znake obožavanja i ljubavi koje ove organizacije – kao što smo videli na primeru Delija – neumorno šalju državi i naciji.